Oparzenia - pierwsza pomoc. Zasady postępowania

Oparzenie powstaje poprzez działanie wysokiej temperatury lub innego czynnika na ciało: skórę, drogi oddechowe lub błony śluzowe. Może dojść do niego zarówno w budynku (w domu, szkole, w miejscu pracy czy w sklepie) jak i na otwartej przestrzeni. Do oparzeń dochodzi najczęściej przez kontakt z gorącym płynem lub gorącymi przedmiotami. W jaki sposób ocenia się ciężkość oparzenia i jakie są stopnie oparzeń? Jak powinna wyglądać pierwsza pomoc w przypadku oparzeń w zależności od ich rodzaju, a w jakich sytuacjach konieczne jest wezwanie pogotowia? Zapraszamy do lektury wpisu na naszym blogu sklepu medycznego z opatrunkami na oparzenia.

Pamiętaj, że treści umieszczone w naszych poradnikach spełniają wyłącznie funkcję informacyjną i nie mogą być stosowane jako instrukcja obsługi jakichkolwiek wyrobów medycznych ani zastępować porady z lekarzem.

 

Co to jest oparzenie?


Oparzenia należą do najczęściej występujących obrażeń ciała. A czym w zasadzie jest oparzenie? To uszkodzenie skóry, które może sięgać tkanek, a nawet narządów. Do oparzenia dochodzi na skutek styczności ze źródłem energii: z ogniem, rozgrzaną cieczą lub ciałem stałym (oparzenie termiczne), promieniami słonecznymi, substancjami chemicznymi (oparzenie chemiczne) czy porażeń prądem (oparzenia elektryczne). Mimo, że obrażenia w postaci oparzeń są zjawiskiem bardzo powszechnym, to nie należy bagatelizować ich zagrożenia. Rozległe oparzenia mogą w niektórych przypadkach doprowadzić nawet do śmierci. Rodzaj uszkodzenia zależy od głębokości obrażeń oparzenia i od powierzchni oparzenia. Jakie wyróżniamy rodzaje oparzeń?

Skala oparzeń - podział na stopnie oparzeń


Udzielenie pomocy osobie poparzonej gorącym przedmiotem, gorącymi płynami czy przy pomocy substancji chemicznych ma duży wpływ na dalszy przebieg rekonwalescencji poszkodowanego. Poziom udzielenia pierwszej pomocy zależny jest oczywiście od wiedzy osoby pomagającej, dlatego warto poznać podstawowe zasady postępowania, ponieważ mogą one okazać się przydatne w różnych momentach naszego życia.


Sposób udzielenia pierwszej pomocy należy dobrać każdorazowo do rodzaju oparzenia, czynnika, który wywołał oparzenie i stopnia oparzenia. Najważniejsze jest to, aby w przypadku wątpliwości zasięgnąć porady doświadczonego specjalisty - nawet, jeśli doszło wyłącznie do lekkiego oparzenia naskórka, a w przebiegu leczenia pojawia się niepokojący Cię stan, zgłoś się do lekarza, można zwrócić się o pomoc także do regionalnego ośrodka oparzeń.

W zależności od tego, jak głęboko sięga zakres oparzenia, klasyfikujemy je według czterostopniowej skali.

Oparzenie I stopnia, powierzchowne
Oparzenia powierzchowne dotyczą tylko naskórka poszkodowanego. Do objawów uszkodzenia należą: zaczerwienienie skóry (tzw. rumień), dokuczliwy ból, swędzenie miejsca oparzenia. Pierwszy stopień oparzenia jest najłagodniejszy, takie oparzenia szybko się goją i zazwyczaj nie pozostawiają blizn. Pierwsza pomoc przy oparzeniu 1 stopnia termicznym nie wymaga zazwyczaj interwencji ratownika medycznego. Jak leczyć oparzenia 1 stopnia? Najlepiej schłodzić je pod letnią, bieżącą wodą przez czas około 15 minut, można sięgnąć także po okład chłodzący lub opatrunki hydrożelowe, jeśli mamy takie pod ręką.
Oparzenie II stopnia, pośrednie
Oparzenie pośredniej głębokości można podzielić na dwa rodzaje: • II stopnia A – dotyczy naskórka oraz część skóry właściwej, do objawów I stopnia dochodzą pęcherze z płynem surowiczym, a czas regeneracji wynosi 10-20 dni • II stopnia B – dotyczy naskórka i całej skóry właściwej, w miejscu oparzenia pojawia się biała skóra z czerwonymi punktami w okolicy cebulek włosowych, gojenie trwa od 21 do 35 dni W przypadku oparzenia 2 stopnia pierwsza pomoc bywa niewystarczająca i wymagana jest konieczność leczenia szpitalnego (jeśli poparzenia wynoszą więcej niż 10% powierzchni ciała). Tego rodzaju oparzenia goją się przez około 2–3 tygodnie, a przy prawidłowym postępowaniu nie pozostawiają blizn, jednak niekiedy mogą powstać niewielkie blizny przerostowe.
Oparzenie III stopnia, głębokie
Uszkodzenie obejmuje skórę właściwą, a także naczynia krwionośne, nerwy skórne i podskórną tkankę tłuszczową. Oparzenie głębokie charakteryzuje się długim czasem gojenia i wyraźnymi bliznami. Skóra jest twarda, sucha, o zabarwieniu biało-perłowym lub brunatnym, poszkodowany może nie odczuwać bólu jeśli doszło do uszkodzenia tkanek nerwowych Uszkodzenie obejmuje skórę właściwą, a także naczynia krwionośne, nerwy skórne i podskórną tkankę tłuszczową. Oparzenie głębokie charakteryzuje się długim czasem gojenia i wyraźnymi bliznami. Skóra jest twarda, sucha, o zabarwieniu biało-perłowym lub brunatnym, poszkodowany może nie odczuwać bólu jeśli doszło do uszkodzenia tkanek nerwowych
Oparzenie IV stopnia, struktur głębszych
Ostatni rodzaj oparzenia to ciężkie oparzenie, w którym dochodzi do martwicy tkanek, które dotyczy nie tylko skóry z naczyniami krwionośnymi, ale także mięśni, ścięgien, a nawet kości. Czasami występuje zwęglenie poparzonej skóry. Oparzenia głębokie III i IV stopnia goją się nawet do kilku tygodni i często pozostawiają blizny.


Powierzchnia oparzenia również ma istotne znaczenie przy podziale uszkodzeń. Ocena powierzchni odbywa się najczęściej przy pomocy reguły ręki lub Wallace’a. Pierwszy sposób zakłada, że dłoń dorosłego człowieka odpowiada 1% powierzchni całego ciała. Reguła Wallace’a natomiast polega na podziale powierzchni skóry na sfery odpowiadające 9% i jej wielokrotności.

Ze względu na powierzchnię oparzenia, dzieli się je na lekkie, średniego stopnia oraz ciężkie. 

Przyczyny oparzeń u dzieci i dorosłych


Przyczyną oparzeń u dzieci, a także u osób dorosłych jest styczność skóry z wysoką temperaturą (oparzenie parą wodną), substancjami chemicznym, promieniami słońca lub prądem. Oparzenia chemiczne (oparzenie kwasem, oparzenie zasadą) tworzą się na skutek kontaktu skóry ze żrącymi środkami chemicznymi takimi jak kwasy (solny, siarkowy, kwas z akumulatora), amoniak czy środki do chlorowania wody. Do oparzeń chemicznych w domu może doprowadzić nawet nieprawidłowe użycie środków do czyszczenia, z którymi należy obchodzić się niezwykle ostrożnie. Oparzenie prądem elektrycznym również często występuje w warunkach domowych, jednak jego skutki bywają bardzo dotkliwe. W przypadku tego rodzaju oparzeń nierzadko dochodzi do uszkodzeń wielonarządowych. Najczęstszymi przyczynami oparzeń prądem w domu jest dotykanie mokrymi rękami urządzeń. Co należy wiedzieć o pierwszej pomocy przy oparzeniu elektrycznym?

Różne rodzaje oparzeń - pierwsza pomoc przy oparzeniu termicznym, chemicznym i elektrycznym


We wpisie prezentujemy ogólne zasady postępowania w przypadku oparzeń u osób dorosłych, które zaczerpnęliśmy z ogólnodostępnych źródeł - ich wykaz znajduje się u dołu strony. Nie są one szczegółową instrukcją działania, a jedynie ogólnym zarysem postępowania.

 
Udzielając pierwszej pomocy oparzonemu należy pamiętać, że zawsze oparzenie jest poważniejsze, niż nam się wydaje. Co zrobić od razu po oparzeniu? Przed podjęciem jakichkolwiek kroków należy w pierwszej kolejności uwzględnić bezpieczeństwo poszkodowanego, a także bezpieczeństwo ratownika poprzez odcięcie ich od źródła energii i innych potencjalnych zagrożeń. Jeśli nie jest to możliwe, nie należy przystępować do czynności ratunkowych - pozostaje wezwanie odpowiednich służb ratunkowych.
Kolejnym krokiem jest wstępna ocena głębokości oraz powierzchni rany oparzeniowej oraz ustalenie przyczyny i jeśli to konieczne - wezwanie pogotowia ratunkowego.
 
Co można przyłożyć na oparzenie? W przypadku każdego rodzaju oparzeń, osoba ratująca (jeśli jest to możliwe) powinna ranę oparzeniową zabezpieczyć sterylnym opatrunkiem, dlatego warto mieć taki w domu. Jedną z najnowocześniejszych opatrunków stosowanych w przypadku oparzeń są opatrunki hydrożelowe, dostępne w naszym sklepie medycznym formie płytek lub owalów różnej wielkości, przez co można dopasować je do do powierzchni urazu i okolicy ciała, w którym wystąpił. Opatrunki sterylne hydrożelowe skutecznie chronią ranę oparzeniową przed utratą wilgoci, ponieważ składają się w większości z wody, działają także chłodząco i kojąco poprzez zdolność odbierania ciepła z powierzchni tkanek. Zastosowanie tego typu opatrunku pozwala także przyspieszyć proces gojenia i zmniejsza ryzyko pojawienia się blizny po oparzeniu.
 
Jak udzielić pierwszej pomocy przy oparzeniu? Zasady postępowania i udzielania pierwszej pomocy przy oparzeniach różnią się od siebie i zależą od źródła energii, które spowodowało oparzenie:

To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą

Oparzenia termiczne - pierwsza pomoc przy oparzeniach termicznych


Przed przystąpieniem do udzielania pomocy upewnij się, że ani Tobie ani poszkodowanemu nie zagraża żadne niebezpieczeństwo i usuń czynnik, który wywołał poparzenie. Po określeniu głębokości i rozległości oparzonego miejsca, zdecyduj, czy konieczne jest wezwanie karetki pogotowia.


Oparzenie termiczne tłuszczem z patelni czy wrzątkiem wymagają przede wszystkim schłodzenia. Należy usunąć odzież oraz biżuterię z osoby poszkodowanej i przez ok. 15 minut chłodzić pod strumieniem bieżącej wody w temperaturze pokojowej uraz oparzeniowy. Powstałą ranę trzeba opatrzyć opatrunkiem jałowym. Pierwsza pomoc oparzenie wrzątkiem czy inną gorącą substancją – zabronione jest używanie jakichkolwiek maści natłuszczających. Co zrobić żeby złagodzić ból po oparzeniu? Jeśli poszkodowany odczuwa silny ból, można podać leki przeciwbólowe.


Oparzenia słoneczne - pierwsza pomoc przy oparzeniach słonecznych 

 
Oparzenia słoneczne to konsekwencja zbyt długiego eksponowania skóry na promieniowanie słoneczne oraz braku stosowania właściwie dobranego kremu z filtrem SPF. Objawiają się czerwoną skórą, która wywołuje ból po dotknięciu, a w poważnych poparzeniach słonecznych mogą pojawić się także pęcherze z płynem surowiczym. W przypadku oparzeń tego typu, należy schładzać skórę chłodną wodą, pamiętać o nawodnieniu, nie eksponować skóry na ponowne działanie promieni słonecznych i sięgnąć po specjalistyczne preparaty do stosowania przy oparzeniach słonecznych.

Oparzenia chemiczne - pierwsza pomoc w przypadku oparzeń chemicznych


Oparzenia chemiczne powstają w wyniku działania na organizm tzw. substancji żrących, do których zaliczamy m.in. kwasy, zasady a także obłoki toksycznych oparów. Dochodzi do nich najczęściej w sektorze przemysłowym i farmaceutycznym, jednak incydenty poparzeń chemicznych mogą przytrafić się także w domu, na przykład w trakcie domowych porządków przy nieprawidłowym wykorzystaniu detergentów.


Pierwszą pomoc przy oparzeniach chemicznych należy rozpocząć od zapewnienia bezpieczeństwa poszkodowanemu i osobie ratującej, czyli odizolowania ich od źródła wydzielania parzącej substancji, ratujący powinien skorzystać z rękawiczek i maseczki. Należy sprawdzić funkcje życiowe oparzonego, określić powierzchnię i głębokość oparzenia i wezwać pogotowie. Jeśli do incydentu doszło wewnątrz budynku, to należy wywietrzyć pomieszczenie.

Następnie, przechodzi się do usunięcia i odizolowania odzieży osoby poszkodowanej od źródła oparzenia poprzez jej zdjęcie bądź usunięcie środka chemicznego ze skóry lub błon śluzowych poszkodowanego i schowania go do foliowego worka. Dlaczego? Ponieważ istotne jest zabezpieczenie substancji, która wywołała poparzenie i dostarczenie jej ratownikom bądź na oddział ratunkowy, aby medycy mogli podjąć odpowiednie leczenie. Miejsce oparzenia powinniśmy płukać letnią wodą przez ok. 30 minut (wyjątkiem jest poparzenie przez wapno niegaszone). Ranę po oparzeniach chemicznych zabezpiecza się. Gdy substancją chemiczną zostało zanieczyszczone oko, konieczny jest natychmiastowy kontakt z okulistą. Natomiast gdy poszkodowany spożył substancję chemiczną, nie należy prowokować u niego wymiotów, a jedynie podać mu dużą ilość czystej wody pitnej.

Oparzenie elektryczne - pierwsza pomoc przy oparzeniach elektrycznych


Do oparzeń elektrycznych dochodzi przez bezpośredni kontakt z prądem niskonapięciowym (poniżej 1000V), lub wysokonapięciowym (powyżej 1000V). Należy pamiętać w pierwszej kolejności o zapewnieniu bezpieczeństwa osobie poszkodowanej i udzielającej pomocy oraz odłączeniu źródła energii elektrycznej i odsunięciu osoby poszkodowanej od źródła prądu. Można to zrobić np. wyłączając bezpieczniki lub wyjmując wtyczkę urządzenia lub maszyny z gniazdka elektrycznego.

Pierwsza pomoc przedmedyczna udzielania w przypadku oparzenia prądem wymaga od ratującego, aby ocenił skalę poparzenia i wezwał zespół ratownictwa medycznego. To bardzo istotne, ponieważ czasami oparzenia prądem elektrycznym na pierwszy rzut oka wyglądają tylko jak uszkodzenia skóry, jednak docierają do znacznie głębszych struktur - skóry, mięśni a nawet narządów poszkodowanego. W skrajnych sytuacjach może dojść także do zatrzymania akcji serca, dlatego pierwszą pomocą przy oparzeniach tego typu bywa również resuscytację krążeniowo-oddechową (w przypadku stwierdzenia zatrzymania krążenia i braku wykazywania funkcji życiowych przez poszkodowanego). Każdy poszkodowany, który został oparzony prądem, wymaga hospitalizacji. Dlatego jeśli oparzony wykazuje funkcje życiowe, należy ułożyć go w pozycji bocznej zabezpieczonej i poczekać na ratowników, a jeśli sytuacja na to pozwala, zabezpieczyć skórę jałowym opatrunkiem.

Oparzenia wymagające pomocy lekarza - kiedy należy wezwać pogotowie przy oparzeniu?


Postępowanie przy oparzeniach należy rozpocząć od dokładnej oceny sytuacji. Koniecznym jest wezwanie pogotowia i udzielenie pomocy medycznej oparzonemu w sytuacji, gdy:

  • jeśli przyczyną oparzenia jest prąd lub substancja chemiczna i mamy do czynienia z oparzeniem elektrycznym lub chemicznym
  • uwzględnienie poszkodowanego: jeżeli poparzony to dziecko, kobieta w ciąży, osoba w podeszłym wieku, poszkodowany ma inne obrażenia różnych części ciała lub jest to osoba z chorobami przewlekłymi, np. cukrzycą
  • oparzeniu uległa znaczna powierzchnia ciała - po ocenie tzw. regułą dziewiątek lub regułą dłoni
  • wysoki stopień oparzenia - oparzenia II stopnia powyżej 10% powierzchni ciała, III stopnia lub IV stopnia oparzenia
  • oparzenia dróg oddechowych
  • oparzenie wymagające pomocy lekarza dotyczą też konkretnych miejsc - okolic krocza, twarzy, stóp, rąk oraz dużych stawów

Leczenie oparzeń - jak przebiega?


Leczenie oparzeń po konsultacji lekarskiej to niezwykle rozległy temat, który wymagałby osobnego wpisu, a ten poświęcony jest przede wszystkim temu, jak udzielić pierwszej pomocy. Poważniejsze poparzenia mogą wywołać silny ból, dlatego ratownicy czy personel medyczny decydują się na podanie leków przeciwbólowych, szczególnie w przypadku poparzeń chemicznych. Dodajmy, że w leczeniu oparzeń niezwykle istotne jest nie tylko właściwe opatrzenie urazu i jego zabezpieczenie, ale także zapobieganie pojawienia się choroby oparzeniowej w postaci wstrząsu hipowolemicznego, zakażenia czy sepsy. Czasami pojawia się konieczność wdrożenia leczenia operacyjnego, polegającego na przeszczepie poważnie poparzonej skóry.

Oparzone miejsce - jak zapobiegać bliznowaceniu i łagodzić ból?


Jak zapobiegać powstaniu blizny po oparzeniach i czy mogą one całkowicie zniknąć? Oparzone miejsce na skutek urazu często pozostawia po sobie bliznę, której wygląd można poprawić korzystając z dostępnych środków na redukcję blizn po oparzeniach: maści, opatrunków i plastrów silikonowych czy odzieży kompresyjnej. Rokowanie zależne jest od głębokości oparzenia (czy zniszczeniu uległy głębsze warstwy skóry właściwej czy tylko naskórek) i obszaru oparzenia, a także od tego jaka była długość i intensywność kontaktu ze źródłem odpowiedzialnym za powstanie oparzenia. Nie bez znaczenia pozostaje także pierwsza pomoc, jaka została udzielona poszkodowanemu, dlatego warto korzystać z opatrunków hydrożelowych w trakcie udzielania pierwszej pomocy, które wspomagają regenerację naskórka i przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka pojawienia się blizn.

 
W przypadku konkretnych pytań dotyczących terapii blizny po oparzeniach, należy odbyć konsultację z lekarzem lub dermatologiem, który opierając się na wiedzy i doświadczeniu, wskaże najlepszy sposób leczenia przy użyciu dostępnych na rynku środków. W niektórych przypadkach konieczne jest skorzystanie z możliwości chirurgii rekonstrukcyjnej lub terapii laserowej.

Źródła

  • J. Hudspith, S. Rayatt, Pierwsza pomoc i leczenie lekkich oparzeń, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, [dostęp z dnia 18.01.2024. https://gornicki.pl/wp-content/uploads/2018/01/ABC-oparzen_r3.pdf]
  • E. Kozłowska i in., Postępowanie miejscowe w oparzeniach, „Chirurgia po Dyplomie”, nr 3 2019.
  • https://leki.pl/poradnik/blizny-po-oparzeniu-jak-sie-ich-pozbyc/
  • https://www.mp.pl/pacjent/pierwsza_pomoc/165227,oparzenia
  • https://www.chem.umk.pl/panel/wp-content/uploads/Pierwsza-Pomoc.pdf
  • https://www.doz.pl/czytelnia/a17248-Oparzenia__stopnie_pierwsza_pomoc#8

Domowa opieka nad osobami leżącymi – niezbędne wyposażenie i produkty pomocnicze

Opieka nad osobą leżącą w domu to zadanie, które nie należy do najłatwiejszych i wymaga odpowiedniego przygotowania i wyposażenia. Aby zapewnić poprawne warunki choremu oraz ułatwić wykonywanie codziennych obowiązków profesjonalnemu opiekunowi lub członkowi rodziny, warto zaopatrzyć się w wysokiej jakości sprzęt medyczny i akcesoria. W artykule przedstawiamy listę produktów przydatnych przy opiece nad leżącym podopiecznym podzieloną na pięć sekcji, która być może pomoże Ci w doborze odpowiedniego wyposażenia. Zapraszamy!

Czytaj więcej
Blog medyczny - centrum wiedzy i wsparcia
0 komentarzy
283 odwiedzin

Prostata - co to jest? Objawy chorób prostaty, badanie i leczenie

Prostata, inaczej stercz lub gruczoł krokowy, to niewielki narząd nieparzysty, ważący przeciętnie ok. 20 gramów. To jeden z najważniejszych elementów, który wchodzi w skład układu moczowo-płciowego męskiego, pełniący wiele istotnych funkcji. Hormonem sterującym prostatą jest testosteron, od którego zależy rozwój i wielkość gruczołu. W tym wpisie na blogu naszego sklepu medycznego odpowiemy na pytanie co to jest prostata i za co odpowiada prostata? Omówimy także pokrótce najczęstsze choroby prostaty, czyli ostre i przewlekłe zapalenie prostaty, łagodny przerost gruczołu krokowego, a także rak prostaty. Zapraszamy!

Czytaj więcej
Blog medyczny - centrum wiedzy i wsparcia
0 komentarzy
1052 odwiedzin

Stetoskop - czym jest i co przez niego słychać? Rodzaje stetoskopów

Jak działa stetoskop, który nazywany jest prawą ręką lekarzy i jakie posiada elementy? W poniższym artykule odpowiadamy na najczęstsze pytania dotyczące tego sprzętu medycznego: kiedy najprawdopodobniej wynaleziono stetoskop, co przez niego słychać i kiedy się go używa, a także wyjaśnimy co oznaczają terminy stetoskop pediatryczny, stetoskop internistyczny, stetoskop anestezjologiczny i stetoskop kardiologiczny. Zapraszamy do lektury!

Czytaj więcej
Blog medyczny - centrum wiedzy i wsparcia
0 komentarzy
1550 odwiedzin

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) - przyczyny, objawy, leczenie i tlenoterapia

Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest coraz powszechniejszym schorzeniem, które nieleczone może być groźne dla zdrowia chorego. W artykule przedstawimy m.in.: jakie są przyczyny i czym objawia się choroba, sposób diagnozy POChP, leczenia oraz wskazania do leczenia POChP tlenem w domu z koncentratorem tlenu. Zapraszamy do lektury.

Czytaj więcej
Blog medyczny - centrum wiedzy i wsparcia
0 komentarzy
1155 odwiedzin

Komentarze (0)

Brak komentarzy w tej chwili

Nowy komentarz

Odpowiadasz na komentarz

Produkt dodany do listy życzeń